Uzun bir aradan sonra rutine dönüş ve konforun bozulması diyebilir miyiz? Çocukların rutine uzun süre ara vermesi rutine dönüş zamanında bazı davranış problemlerine zemin oluşturulabilir. Bu durum için sebep olarak alışkanlık oluşturmada 21 kuralı sunulabilir. Birey 21 gün aralıksız bir davranışı tekrarlarsa alışkanlık kazanabilir. Bu durumda çocuklar tüm yazı okuldan uzak, rutinden uzak geçirdiğinde de aynı durumu temel gösterebiliriz. Aynı zamanda insan yaşamı için konfora alışması daha kolaydır. Tüm bu durumlar göz önünde bulundurulduğunda okula başladıktan sonra çocukların birtakım davranış sorunları göstermesi her ne kadar istenmese de gayet doğaldır. Ancak burada önemli olan konu davranışın sıklığı, yoğunluğu, bağlamı gibi değişkenlerdir. Okulda ya da okula gitmeden önce görmeyi beklediğimiz ağlama, öfke, hastalık gerekçeleri, mızmızlanma ve benzer davranışlar okul ile ilgili endişeleri gösterebilmektedir. Ancak bahsedildiği üzere bunun okula dönüş ile ilgili olup olmadığını anlamak için okulda ya da gitmeden önce olması önemlidir. Sıklığının aşırı olmaması, yıkıcı ve zarar verici davranış boyutunda olmaması, üzüntü ve endişe kaynaklı olması davranış problemlerinin okula dönmek ile ilgili kaygı ile bağdaşması için bir diğer kriterdir.

Özellikle uzun aralardan sonra çocukların okul adaptasyon göstermeleri zaman isteyen süreçlerdir ve normaldir. Çocuğun okula gitmek istemediğini, neden gittiğini, gitmek zorunda olup olmadığını sorabilir ve bunlara sakinlik ve sabırla cevap verilmesi çocuğun adaptasyonunu kolaylaştıracaktır. Ancak çocuk okula gitme konusunda yoğun tepkiler gösteriyor, adapte olmak ile ilgili zorluk çıkarıyor, yıkıcı tepkiler ile karşılaşıyorsanız bu durumda bunun okul kaygısı mı ayrılma kaygısı mı olup olmadığı gözlemlenmelidir. Okul kaygısı ile ayrılma kaygısı arasındaki temel fark ayrılma kaygısında çocuk, bakım vereninden her çeşit uzaklaşmaya yoğun tepki verirken okul kaygısında sadece okula gitme ile ilgili süreçlerde tepki verir. İki durum arasındaki farkın saptanması müdahale değişikliği açısından da önemlidir. Ayrılma kaygısı temelde bakım veren çocuk ilişkisi ile ilgili iken, okul kaygısı çocuğun güncel eğitim süreçlerinde yaşadığı zorluklara tahammül becerisi ile ilişkili olmaktadır. Ayrılma kaygısının müdahalesi için uzman desteği gerekli iken okul kaygısına müdahalede öncelikle ebeveynler çocuğu yatıştırmak için belli yollar izleyerek durumu yönetmeye çalışabilir ardından sorun derinleşiyor ya da zorlayıcı hale geliyorsa o zaman uzman desteğine başvuruda bulunabilirler.

Okullarda yaşanan kaygılı ve zorlayıcı durumlarla ilgili ailelerin okul personeli ile işbirlikle çalışıp çocuğun psikolojik sağlamlık ve esnekliğini artırmaya yönelik çocuğu desteklemesi, başa çıkma becerilerini artırması ve takip etmesi gerekmektedir. Bu konularda ne yapacağını bilmeyen ebeveynlerin destek alması çocuğun ileride karşılaşacağı zorluklar için kritiktir.

Uzm. Klinik Psikolog Nilay E. DİRİSAĞLIK UZUN