Konuya öncelikle Özgül Öğrenme Güçlüğü’ nün ne olduğunu açıklayarak başlamak tanıyı anlamayı kolaylaştıracaktır. Nedir Özgül Öğrenme Güçlüğü? Çocuğun zekâ düzeyinde bir anormallik olmaksızın, normal ya da normalüstü zekâya sahip bireylerin akademik, dil ve motor beceri alanlarında yaşadığı güçlüğün genel ismidir. Eskiden Disleksi olarak adlandırılan tanı artık daha kapsamlı olan Öğrenme Güçlüğü kavramına karşılık gelmektedir. Peki, Özgül Öğrenme Güçlüğü ne değildir? Bir hastalık ya da zekâ geriliği değildir. Üstün yetenekli olmak ya da duyu organlarından kaynaklanan öğrenememe şekli değildir. Erkek çocuklarında kız çocuklarına oranla daha fazla görülmektedir. Bunun sebebinin kız çocuklarının uyumlu olması, yönlendirmeye açık olması tanıyı yönetmede kolaylık sağlamaktadır.

Tanı alanlarına göre 4 farklı çeşide ayrılmaktadır.

• Disleksi: Okuma alanındaki güçlüğün ifadesinde kullanılır. Bazı harf ve sayıların okunmasında zorluk yaşama, okurken ekleri ya da kelimeleri atlama ya da ek ekleyerek okuma gibi zorlukları ifade eden şemsiye bir terimdir.
• Diskalkuli: Matematik alanındaki güçlüğün ifadesinde kullanılır. Çarpım tablosu, ritmik sayma gibi sistem içeren öğretilerin ezberlenmesinde yaşanan zorluktur. Matematiğin soyut bir alan olması sebebiyle bu alandaki zorluk matematik başarısızlığı olarak ortaya çıkabilmektedir.
• Disgrafi: Yazma alanındaki güçlüğün ifadesinde kullanılır.
• Dispraksi: Koordinasyon alanındaki güçlüğün ifadesinde kullanılır. Motor beceriler ve denge alanlarında zorluk yaşama ile özdeşleşen bir çeşittir.

Tanının erken dönem belirtileri şöyledir:

Sosyal ve Duygusal Beceriler: Akranlarına göre daha sessizdirler. Kendi yaşıtları ile iletişim kurmakta çoğu zaman zorlandıkları için kendilerinden daha küçükler ile iletişim kurma eğilimi içindedirler. Arkadaşlarının kurdukları oyunlara dahil olmakta veya oyunu kurallarına göre oynayabilmekte sorun yaşarlar.

Dikkat: Dikkatlerini ilgilendikleri konuya yöneltemezler veya dikkatlerini sürdüremezler. Dikkatsizlikten kaynaklanan çok sık hata yaparlar. Detayları fark etmede güçlük yaşarlar. Başladıkları işi bitirebilmek birçoğu için oldukça zordur.

Dil ve İletişim Becerileri: Konuşmaya akranlarından daha geç başlarlar. Olaylara veya duygularına uygun biçimde ses tonlarını ayarlayamazlar. Konuşmaları genellikle yavaş ve kesintilidir. Sözcük dağarcıkları geniş değildir. Diğer çocuklarla konuşmaya başlamakta zorlanırlar veya başladıkları iletişimi sürdüremezler. Konuşmalarında ise dili kurallarına uygun kullanamazlar.

Görsel - İşitsel Algılama ve İşlemleme: Renkleri sürekli birbirleriyle karıştırırlar. Okudukları metinde satırları karıştırırlar, okuduğunu anlama becerisini kazanmada güçlük yaşarlar. Objeleri veya nesneleri kategorik olarak ayırmada güçlük yaşarlar. Örneğin hangisi sebzedir gibi yönergelerde meyveleri ve sebzeleri ayırt etmede zorlanırlar.

Kaba ve İnce Motor Beceriler: Gelişimsel olarak kendisinden beklenen atlama, zıplama, koşma kazanımlarında gecikme vardır. Düğme iliklerken veya fermuar çekerken zorlanırlar. Makas kullanma ve kestiğini yapıştırmak için kullandığı yapıştırıcı malzemelerini aktif olarak kullanırken zorlanırlar. Ritim ile birlikte yapılan hareketlerde uyumsuzluk gösterirler.

Peki, bu tanı hangi sebeplerle ortaya çıkar. Özgül Öğrenme Güçlüğü, beynin fonemleri (kelimeleri birbirinden farklı kılan en küçük konuşma birimleri) işleme yeteneğindeki bozulmadan kaynaklandığı düşünülmektedir. Görme veya işitme sorunları, zekâ geriliği veya beyin hasarından kaynaklanmaz. Ailede bu tanının görülmesi, çeşitli çevresel etkenler, gebelik döneminde beyin gelişimini olumsuz şekilde etkileyebilecek sigara kullanımı, aşırı alkol tüketimi gibi alışkanlıklar, enfeksiyonlara maruz kalma da riski artıran faktörlerdendir.

Özgül Öğrenme Güçlüğü tedavisi olmayan bir tanıdır. Bir hastalık gibi değerlendirilmemeli, öğrenmede farklılık gibi değerlendirilmelidir. Bu sebeple bireyin öğrenmesine güçlük oluşturan durumun belirlenip uygun çalışmalar ve sıklıklı tekrarlarla tanının baskınlığı azaltılabilir.

Uzman Klinik Psikolog Nilay E. DİRİSAĞLIK

Kaynak: 

Özel Öğrenme Güçlüğü Derneği- Disleksi Bilgilendirme Sunusu

NPİstanbul, Mart 20, 2023, Özgül Öğrenme Güçlüğü Nedir, https://npistanbul.com/ozgul-ogrenme-guclugu-nedir